I. Atala. Ararteko erakundearen jarduera kopurutan
1. Oharrak eta datu orokorrak
2. Arreta zuzeneko bulegoen jarduera (bisitak eta telefono bidezko kontsultak)
1. Hizkuntz eskubideak eta kultura
2. Hezkuntza
3. Ogasuna
4. Herrizaingoa
7. Herri lanak, garraioak eta azpiegiturak
8. Jarduera ekonomikoaren antolamendua
9. Herri-administrazioen zerbitzuko langileak
10. Animaliak babestea eta edukitzea
11.?Herri-administrazioen araubide juridikoa, ondasunak eta zerbitzuak
14. Lana eta gizarte segurantza
15. Hirigintza eta lurralde antolamendua
16. Etxebizitza
III. Atala. Arartekoaren jarduerak arreta publikoa behar duten taldeak babesteko
2. Emakumeen berdintasuna eta osotasuna
3. Ezintasunen bat duten pertsonak
5. Espetxeratuak
7. Ijitoak eta beste gutxiengo kultural batzuk
8. Etorkinak
9. Lesbiana, gay, bisexual, transgenero eta transexualak
10. Adinekoak
11. Talde terroristen biktimak
7. Inkomunikatutako atxiloketaren eremuko berme sistemari buruzko azterlana eta hobekuntza proposamenak (testu osoa web orrian)
VII. Atala. Arartekoaren berrikuntza jarduerak
10. Atala. Ondorioak Oinarrizko eskubideen eta askatasunen egoeraEuskadin, admnistrazioaren jardueraren arabera
10. Atala. Ondorioak Oinarrizko eskubideen eta askatasunen egoeraEuskadin, admnistrazioaren jardueraren arabera
2.1. Bizitzeko eta osotasun fisiko eta moralerako eskubidea
Espainiako Konstituzioaren 15. artikulua
"Guztiek dute bizi tzeko eta osotasun fisikorako eskubidea, sekula ere torturarik eta zigor edo tratu krudel edo iraingarririk jaso gabe. Indarrik gabe gera tzen da herio tzazigorra, gerra garaian lege penal militarrek erabaki dezaketena alde batera u tzita."
Bizitzeko eta osotasun fisikorako eskubidearen babesa Ararteko erakundearen lehentasunezko arduratako bat da.
Erakunde honek beti salatu izan du Euskadin indarkeria zital eta ankerraz jardun duten edo oraindik diharduten talde terrorista guztiek eskubide horiek urratzen dituztela.
Tamalez, 2010. urtean ETAk Jean-Serge Nérin gendarmea hil zuen.
Benetako elkartasuna adierazi behar zaie haien familiartekoei eta lagunei, eta erabateko gaitzespena halako ekintza terroristei.
Botere publikoek jazarpen indarkeria deitutakoa jasaten duten pertsonei erantzun egokia eman behar diete. Ildo horretan, ezagu tza eta elkartasuneko neurri publikoez gain, beharrezkoa denean, laguntza psikologikoa edo jasaten duten jazarpen egoeraren ondorioz etxebizitzari edo lanari loturik dituzten arazoetarako laguntza eman behar zaie. Aipagarria da biktimen artapen eta erreparazio osorako Lege Proposamenak atal bat eskaintzen diela mehatxatuei.
Emakumeen kontrako indarkeriak bizitzeko eskubidearen eta osotasun pertsonalerako eskubidearen aurkako urradura larrienetako bat izaten jarraitzen du eta erakunde bermatzaile hau ezin gera daiteke axolagabekerian.
Kezkagarria da 2010. urtean indarkeria matxistak eragindako emakume-heriotza kopurua hazi izana. Genero indarkeria erabat ken tzea pertsona guztien arteko egiazko berdintasuna lortzen denean bakarrik posible izango den arren, botere publikoek tratu txarrak jasaten dituzten emakumeei erantzun egokia eman behar diete.
2010. urtean zehar emakume bakarra –Cristina Estébanez– hil du bere senar ohiak EAEn, Barakaldon. Matxismo adierazpen onartezin horrek, genero indarkeriaren biktima diren emakumeen zoritxarreko heriotzak ez ezik (matxismoaren adierazpenik larriena), emakumeenganako indarkeriazko erasoak ere eragin ditu.
Arartekoa kezkatzen duen beste gai bat da polizia instalazioetan ustez emandako tortura eta tratu txarrei loturiko salaketena. 2004ko abenduaren 21ean agertutako adierazpenean, Arartekoak arlo horretan modu eraginkorragoan jokatzeko hartu beharreko neurriak azaldu zituen. Ararteko erakundeak esku hartzeko duen bidea poliziaren jarduna etengabe ikuskatzeko lan prebentiboaren alorrean kokatzen da. Helburua polizi kidegoek torturarik edo tratu txarrik ez ematea da eta, horrelakorik jazotzen den kasuan, bidegabeko jarduera horiek ezagutu eta zigortzea posible izatea.
Adierazpen horren aurkezpenetik sei urte igaro ondoren, erakunde honek erabaki du honakoa abian jartzea: inkomunikatutako atxiloketaren eremuko berme sistemari buruzko azterlana eta hobekuntzara proposamenak
Tratu txarren prebentzioari dagokionez, arreta bereziz diogu atxiloketa ikus-entzunezko grabazioekin hornitzeko beharra dagoela. Neurri horrek, 1999. urtean erakunde honek lehen aldiz proposatuak, prebentziorako nazioarteko erakunde guztien babesa du. Neurria eraginkorra izan dadin, baldin tza batzuk bete behar dira:
– Sistematikoa izan behar da, eta poliziaren egoi tzako eta atxiloketako toki guztiak harrapatu.
– Irudiak ez ezik, grabazio horiek soinua ere grabatu behar dute.
– Atxiloketa gerta tzen den unetik bertatik, agenteen eta atxilotuaren arteko elkarrekin tza toki guztia hartu behar du grabazioak, atxilotua kontra badago salbu bere intimitatea zain tzeko arrazoiak direla eta.
– Bai defen tsak, bai giza eskubideen bermerako erakundeek grabazio horiek eskura izan behar dituzte, eta grabazio horiek inolako eran tzukizunik sor litekeen bitarteko epean gorde beharko ditu instan tzia independenteren batek.
Bideograbazio sistemaren ezarpen gradua egiaztatzeko, Arkaute eta Donostiako atxilo-etxeetara egindako bisitetan ikusi genuen, Sestaoko Udal Poliziaren dependen tzietan bezala, bideograbazio sistemak dituzte hiru zentrook, baina ez dira erakunde honen iritziz mekanismoak bildu beharko lituzkeen ezaugarri guztiak betetzen.
Ertzaintzak inkomunikazio erregimenean atxilotutako pertsona batek salatutako tratu txarren kexa batengatik erakunde honek kudeatutako kexa baten karietara, ez Arartekoak, ez epaitegiek ezin izan zuten grabaziorik eskuratu; grabazioa materiala gordetzeko hiru hilabeteko gutxieneko epea amaitu bezain laster suntsitu zuten, Herrizaingo Sailak hala xedatuta baitauka instrukzio batean.
Bereziki kezkagarria iruditzen zaigu, material hura gordetzea edo suntsitzea erabakitzerakoan, poliziaren arduradunek erabaki tzea irudi horiek ezabatzea, aipatutako instrukzioak beste hainbat aukera eskaintzen baititu; gutxieneko epea hartzea bitxia da, are bitxiagoa Arartekoaren ikerketaz gain, atxiloketen prozedura penalak oraindik izapidetzen ari zirela kontuan hartuta. Zirkunstantzia horrek berriz esatera garamatza grabatutako materiala gordetzeko bermezko epe bat ezarri beharra dagoela, grabatutako ekintzetatik erator litezkeen erantzukizun administratibo eta penalen preskripzioaren gehienezko muga kontuan hartuta.